De tastbare wereld van Johannes Vermeer
Huisraad als schildersmodel
- Auteur: Alexandra van Dongen (Nederland)
- Soort boek: kunstboek over Johannes Vermeer
- Uitgever: Sterck & De Vreese
- Verschijnt: 20 november 2025
- Omvang: 256 pagina’s
- Uitgave: paperback
- Prijs: € 29,90
- Boek bestellen bij: Boekenwereld / Bol / Libris
Alexandra van Dongen De tastbare wereld van Johannes Vermeer recensie
Als er in de media een boekbespreking, review of recensie verschijnt van De tastbare wereld van Johannes Vermeer, huisraad als schildersmodel, geschreven door Alexandra van Dongen, dan besteden we er op deze pagina aandacht aan.
Flaptekst boek over huisraad als schildersmodel bij Johannes Vermeer
De befaamde Delftse schilder Johannes Vermeer (1632-1675) beeldde uiteenlopende huiselijke gebruiksvoorwerpen af in zijn schilderijen: van een eenvoudig wilgentenen broodmandje tot een kostbaar Indo-Portugees juwelenkistje gemaakt van teak- en ebbenhout.
Je zou denken dat inmiddels alles al bekend is over Vermeer, maar niets is minder waar. De precieze identificatie van de door Johannes Vermeer (Delft 1632 – Delft 1675) uitgebeelde gebruiksvoorwerpen geeft de materiële cultuur van zijn tijd een nieuwe stem. Tegelijkertijd laat meer kennis over de tastbare voorwerpen, die hij in zijn schildersatelier als modellen moet hebben gebruikt, bovendien zien op welke manier en hoe levensecht Vermeer ze in beeld heeft gebracht.
Zo komen we te weten dat de aardewerken kookpot, waarin Het melkmeisje haar melk uitgiet, vervaardigd is in een Brabantse pottenbakkerij in Oosterhout. En dat het Indiase teak- en ebbenhouten juwelenkistje, dat in twee schilderijen van Vermeer verschijnt, naar een bestaand Indo-Portugees model werd geschilderd. Recent is daar een uniek overgeleverd voorbeeld van ontdekt in de collectie van het Portugese Museu das Convergências in Porto, dankzij het oplettende oog van de Amsterdamse kunsthandelaar Dickie Zebregs. Met beeldend kunstenaar en filmmaker Roy Villevoye keek Alexandra naar de schilderijen van Johannes Vermeer. Via diens direct tastbare realiteit zien zij hoe Vermeer hen door middel van objecten, daglicht, subtiele beweging en suggestie van tijd zijn voorstellingen laat betreden. Geschreven bronnen zoals de boedelinventaris van Vermeers Delftse woonhuis en atelier aan de Oude Langendijk uit 1676 en de boedelbeschrijving uit 1683 met deels geërfde bezittingen van de jong overleden dochter van Vermeers vrouwelijke mecenas Maria de Knuijt, maken nieuwe verbanden zichtbaar tussen beeld, object en beschrijving.
Recent onderzoek door kunsthistorica Alexandra van Dongen richt onze blik zo op de materiële objecten in Vermeers voorstellingen, die ze verbindt met voorbeelden van overgeleverde huisraad uit de tijd van Vermeer. Haar onderzoek is onderdeel van een langlopend project genaamd ALMA: Art Linked to Material Artefacts bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.
Alexandra van Dongen is geboren in 1961 in Leiden 1961. Ze is conservator historische vormgeving van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. In 2022 publiceerde ze haar boek Dichter bij Vincent. Alledaagse voorwerpen in het werk van Vincent van Gogh, waarmee ze in 2024 de Mr. J.W. Frederiksprijs kreeg toegekend.