Arjan Hoks Afscheid van Java recensie en informatie over de inhoud van dit geschiedenisboek over Johannes Hoks. Op 1 augustus 2019 is bij Karakter Uitgevers het geschiedenisboek verschenen van Arjan Hoks.
Arjan Hoks Afscheid van Java Recensie en Informatie
Geschiedenis komt voor de lezer meestal dichterbij als er een persoonlijk uitgangspunt is gekozen. Ervaringen van mensen die deel hebben uitgemaakt van de gebeurtenissen, zorgen, mits goed gedaan, voor een grotere betrokkenheid. Natuurlijk gebeurt dit vaak in memoires. Maar steeds vaker verschijnen er ook boeken waarin tweede of derde generatie nakomelingen schrijven over de ervaringen van hun voorouders. Zo ontstaat er een persoonlijke bertrokkenheid waarbij bovendien de keuze voor een iets rationelere benadering een meestal objectievere beschrijving geeft van historische gebeurtenissen en geschiedenis.
Een goed voorbeeld hiervan is Afscheid van Java van Arjan Hoks. Op basis van een manuscript dat de grootvader van schrijver, Johannes Hoks, heeft nagelaten vertelt hij het verhaal van zijn grootvader gedurende het einde van de koloniale periode in Nederland-Indië en in ooorlijgstijd.
Wat Arjan Hoks heel goed doet is de lezer meeslepen in het verhaal van zijn grootvader. Hij heeft ervoor gekozen om het verhaal van zijn grootvader en zijn gezin in de tegenwoordige tijd te schrijven. Daardoor neemt de betrokkenheid nog verder toe en de ervaringen komen nog directer binnen.
Hoks slaagt er goed in om een helder beeld te schetsen van de situatie in de nadagen van Nederlands-Indië, de koloniale houding van de Nederlanders ten opzichte van de Indonesische bevolking, Vebazingwekkend is ook de totale onderschatting van de slagkracht van het Japanse leger aan het begin van de Tweede Wereldoorlog en de daarmee gepaard gaande extreme onderschatting.
Het gedeelte in het boek waarin Hoks beschrijft hoe zijn grootvader opgeroepen is om als soldaat een de stellingen op Java te moet gaan verdedigen samen met andere diensplichtigen, spreekt hierin boekdelen. Onduidelijkheid, onzekerheid en gebrek aan kennis en kunde komen hierin goed tot uiting, alhoewel zijn grootvader en de andere soldaten waarmee hij samen de stelling moet verdedigen geen slot lossen tot aan de capitulatie.
Op integere en indringende wijze weet Hoks een deel van de Nederlandse koloniale geschiedenis over het voetlicht te brengen
Nadat Johannes Hoks en zijn gezin geïnterneerd zijn na de capitulatie van Nederlands-Indië. Grootvader moet uiteindelijk aan de slag aan de Birma-Spoorweg waar hij onder erbarmelijke omstandigheden slaagt te overleven. Ook de ervaringen van zijn vrouw en kinderen in Japanse kampen worden indringend vertelt.
Na de oorlog en de zelfstandigheid van Indonesië moet het gezin terug naar Nederland. De oorlogs- en kampervaringen en het gemis van Indonesië doet zich, zij het vaak verborgen, op vrijwel elk moment voelen. Met Afscheid van Java weet Arjan Hoks op integere en indringende wijze een deel van de koloniale geschiedenis over het voetlicht te brengen. Het boek leest als een historische roman. Aan de keuze van uitgebreide voetnoten op veel van de pagina’s moet je even wennen. Maar ook deze keuze blijkt te billeken omdat het zorgt voor de noodzakelijke objectieve relativering. Afscheid van Java is gewaardeerd met ∗∗∗∗∗ (uitstekend).
Recensie van Theo Jordaan
Afscheid van Java
Het verhaal van Johannes Hoks
- Schrijver: Arjan Hoks (Nederland)
- Soort boek: biografie, geschiedenisboek
- Uitgever: Karakter Uitgevers
- Verschenen: 1 augustus 2019
- Omvang: 416 pagina’s
- Uitgave: Paperback / Ebook
- Waardering redactie; ∗∗∗∗∗ (uitstekend)
Flaptekst van het boek over Johannes Hoks
Afscheid van Java is het verhaal van Arjan Hoks’ grootvader Johannes Hoks, die tabaksplanter was op Java. Hij liet een manuscript na waarin hij zijn leven beschreef. Aan de hand van dit manuscript en eigen research reconstrueert Hoks het leven van zijn grootvader.
Het comfortabele leven van de Nederlandse tabaksplanter Johannes Hoks op Java wordt ruw verstoord wanneer hij in 1942 moet opkomen in het KNIL vanwege de dreiging van een Japanse inval. Met een stel andere planters uit Djember en omgeving is hij ingedeeld bij een eenheid landstormers, die de stellingen aan de oostkust van Java moet bewaken. Als speelbal in een groot internationaal confl ict wordt hij steeds verder meegezogen in de idioterie, de dagelijkse verwikkelingen en verschrikkingen van een oorlog: eerst als militair van het KNIL, na de Nederlandse capitulatie als krijgsgevangene van de Japanners, en vervolgens als dwangarbeider bij de aanleg van de Birma-spoorlijn.
Onder invloed van de miserabele omstandigheden, de noodzaak tot overleven en het wegvallen van zekerheden, verandert ook zijn kijk op het leven. Afkeer van oorlog, mishandeling en politiek opportunisme heeft hem aangezet tot het opschrijven van zijn belevenissen. Maar hij geeft ook een verrassen de inkijk in het koloniale leven in Nederlands-Indië voor de oorlog en in de alledaagse beslommeringen en humor tijdens het krijgsgevangenschap in het Japanse leger. Zijn levenslot valt samen met de neergang van Nederlands-Indië. Met het einde van een koloniaal tijdperk dat voor velen vanzelfsprekend was en dat vele levens heeft bepaald.