Yael Inokai Een eenvoudige ingreep recensie en informatie van de roman van de Zwitserse schrijfster. Op 9 januari 2024 verschijnt bij Uitgeverij De Geus de Nederlandse vertaling van de roman Ein simpler Eingriff van de uit Zwitsersland afkomstige Duitstalige schrijfster Yael Inokai. Hier lees je informatie over de inhoud van de roman, de schrijfster en over de uitgave.
Yael Inokai Een eenvoudige ingreep recensie en informatie
- “Zoals Yael Inokai vertelt […], ontstaat de ambivalente indruk van een futuristisch verleden. Er zit een vleugje van The Handmaid’s Tale in, die in het midden laat of het hier gaat om een historische of dystopische tijd. Dat is de subtiele kunst van abstractie: tijd en ruimte zo uit het verhaal filteren dat de roman zelf weerspiegelt waar hij over gaat. […] De liefdesgeschiedenis is puur gevoel, een trillende waarneming van lichamen, en na een intens mooie seksscène een moment van schaamte, vervreemding en inzicht.” (Marie Schmidt, Süddeutsche Zeitung)
- “Der Roman um Krankenschwester Meret macht viele Türen auf. Sie führen in eine Welt, in der Frauen stören, in der Männer bestimmen, und in der Gefühle instrumentalisiert werden.” (Lydia Herms, Deutschlandfunk Nova)
Recensie van Tim Donker
Wat vragen opwerpt. De vragen worden opgeworpen. Hangen, voor korte of voor langere tijd, in midderlucht en vallen dan op de grond kapot. Doorgaans zijn vragen niet belangrijk genoeg om niet uiteindelijk versplinterd te raken, onherkenbaar, onbeantwoord of niet.
Literatuur kan dat. Soms. Het is niet perse de belangrijkste of indrukwekkendste eigenschap van literatuur, maar ze bestaan, vragenopwerpende boeken, en ze slaan me vaak even stil.
Ik las Een eenvoudige ingreep en ik dacht Wat als dit de realiteit was? Wat zou ik er dan van vinden, zou het goed zijn, zou het verkeerd zijn, welke ethische bezwaren zijn ertegen, zouden er wel ethische bezwaren tegen zijn?
Hier is wat het is. Meret is verpleegkundige, in een onbepaald land, in een onbepaalde tijd. Bij vlagen doen haar omstandigheden streng en archaïsch aan, als in een dictatuur, of in een of andere barbaarse oude tijd. In andere opzichten klinkt hier toekomstmuziek op. Futuristisch historisme, of een dystopie. In de kliniek waar Meret werkt kunnen psychische stoornissen met een chirurgische ingreep verholpen worden. Er wordt in het brein eenvoudigweg iets weggesneden. Daarna is het stil. Rust. Kalmte.
Opvallend is misschien wel dat er in de kliniek voornamelijk vrouwen behandeld worden. Maar Meret is er het type niet naar om vragen te stellen. Ze vindt dat ze in de kliniek goed werk doen, bijdragen aan een beter leven voor velen. Of minstens toch hoop op een beter leven. De geneeskunde staat op de schouders van de hoop, mijmert Meret ergens in het boek. Maar langzaamaan ontstaat er twijfel. Het begint als ze in het zusterhuis waar ze woont een nieuwe kamergenote krijgt. Sarah. Meret is geïntrigeerd door haar, en er ontstaat iets tussen hen. Een warme band, herkenning, begrip, steun, vriendschap, liefde, geef het een naam. Sarah heeft een minder rooskleurige blik op het werk in de kliniek. Aanvankelijk is Meret nog geneigd Sarahs kritiek weg te wuiven. Dan ontmoet ze een voormalig patiënte op straat. De vrouw lijkt haar een zombie, blijkt een geestdodend baantje te hebben, het leven is uit haar ogen. Op de lastige vragen die deze ontmoeting losmaakt, wil de chirurg nauwelijks ingaan. Vervolgens gaat één van de “eenvoudige ingrepen” mis. De patiënte geraakt in een catatone staat, wordt overgebracht naar een verzorgingstehuis alwaar zij door een teveel aan medicamenten bijna overlijdt. Meret kan niet langer achter de behandelingen blijven staan, kan het werk dat ze doet niet langer blijven uitvoeren. Het enige wat nog rest is een vlucht.
Het lijkt afgrijselijk. Iemands slechte eigenschappen wegsnijden. En de grauwheid die in Een eenvoudige ingreep om alles heen hangt, maakt het er niet beter op. En toch zette het me denkend. Wat als het kon. Ja. Het gaat mis. Natuurlijk gaat het mis. Je zou geen boek hebben als het niet mis ging. Maar operaties gaan vaker mis, toch? Mensen gaan dood, of raken ernstig gehandicapt door verkeerde diagnoses, falende chirurgen, mislukkende behandelingen. Die dingen komen voor. Dat iets mis kan gaan, is geen reden om het dan maar niet te doen. Alles kan mis gaan. En men wordt lusteloos en dof en onverschillig van de ingreep, er wordt flink ingeboet aan wat men wel kwaliteit van leven heet. Maar is dat werkelijk anders dan wat psychofarmaca met je doet? Of nog: proberen psychologen en psychiater ook niet de scherpe kantjes van iemands persoonlijkheid weg te veilen; heeft psychotherapie niet eveneens een robotiserend karakter? Wees nou maar wat gemiddelder, dan heb je het minste last in je leven.
Misschien is het snijden hetgene wat me tegenstaat. Alles wat niet mooi is moet maar weggeneden worden. Want perfectie moet altijd binnen handbereik zijn. De perfecte borsten, de perfecte neus, het perfecte karakter. Het perfecte leven, ook. Ik moest toen ik Een eenvoudige ingreep las een aantal keer denken aan het recente boek van Joost Oomen, waarin hij een lans breekt voor euthanasie. Wat ik eigenlijk heel sympathiek vond, iets diergelijks heb ik dan ook gezegd toen ik over dat boek begon te spreken. Maar later las ik een interview met hem, met Oomen, waarin de interviewer hem de onvermijdelijke vraag stelde wanneer Oomen zelf zijn leven als voleindigd zou beschouwen. Uit het antwoord viel op te maken dat dat zou zijn wanneer de sleur zijn intrede doet. Als hij dingen al net iets te vaak bejubeld, bewonderd, bezongen had. Ineens zag ik heel dat euthanasieboek in een ander licht. Is het een pleidooi voor een waardig en mooi einde, voor het verval, de ziekte, het lijden hun slopende werk komen doen of is het, zo dacht ik ineens, de zoveelste bijdrage aan de wegwerpmaatschappij? Bij de geringste onvrede: een andere baan, een volgende reis, een andere partner, en als dat allemaal faalt dan moeten er maar dokters komen die je helpen achter de hele zooi een punt te zetten. Zodra je niet meer je geforceerde, onechte, hysterische gelukzaligheid ten toon kunt spreiden, is het wel zo’n beetje klaar he. Het leven als wegwerpproduct.
Misschien was het dat. Dat ongemak niet meer aanvaard kan worden. Dat lijden niet meer aanvaard kan worden. Dat ziekte niet meer aanvaard kan worden. Dat alles heeldurtijd maar fantasties moet zijn, paradijselijk, wonderbaarlijk, volledig, perfect, en mooi. Dat alles wat daarmee contrasteert onmiddellijk weggesneden moet worden. Dat dat precies het bedje is waarin heel deze tijd ziek is, en dat Inokai dat op genadeloze wijze toont. Zij schrijft over de chirurgisch bereikbare rimpelloosheid, maar de idee is hetzelfde. Het mag niet moeilijk zijn. We mogen geen aanstoot geven. We zouden geen lasten meer hoeven dragen.
Toch was het mooiste aan Een eenvoudige ingreep het moment waarop mijn vragen aan gruizelementen vielen, en ik alleen nog maar las, las, las, als een bezetene las. Want daar zijn boeken ook voor. Niet alleen voor vragen. Ook voor lezen. En Een eenvoudige ingreep is ook gewoon een wondermooi geschreven boek. Vol met prachtige zinnen, en ondanks het ernstige thema zeker niet zonder humor (een patiënte die voorafgaand aan de ingreep tegen de chirurg zegt: “[D]oe het secuur. Alleen het zieke gedeelte. De rest heb ik nog nodig.”; zoiets brengt mij toch echt even aan het lachen). De warmte, de beelden, de liefde. De liefde tussen Sarah en Meret, de liefde tussen Meret en haar zus Bibi. De soms verwarrende passages, omdat Inokai de lezers graag even laat spartelen voor ze meer informatie geeft. Want ook dat is Een eenvoudige ingreep. De vragen worden geworpen, en dat is mooi. Maar na de vragen is er alleen nog maar het lezen en dat is nog veel mojer.
Een eenvoudige ingreep
- Auteur: Yael Inokai (Zwitserland)
- Soort boek: Zwitserse roman
- Origineel: Ein simpler Eingriff (2022)
- Nederlandse vertaling: Marion Hardoar
- Uitgever: De Geus
- Verschijnt: 9 januari 2025
- Omvang: 192 pagina’s
- Uitgave: paperback / ebook
- Prijs: € 21,99 / € 11,99
- Winnaar Clemens Brentano Prijs 2023
- Boek bestellen bij: Boekhandel / Bol
Flaptekst van de roman van de Zwitserse schrijfster Yael Inokai
Meret is verpleegkundige. De kliniek is haar thuis en ze draagt haar uniform met trots. Tot er op een dag een nieuw soort ingreep wordt ontwikkeld die vooral vrouwen uit hun psychische lijden moet verlossen. De nawerkingen van de ingreep kunnen pijnlijk zijn, maar daarna begint de genezing. Meret houdt vast aan dit geloof, ook al begint ze haar eerste twijfels te krijgen.
Een eenvoudige ingreepis niet alleen het verhaal van een jonge vrouw die haar geloof in de kracht van geneeskunde verliest in een wereld van starre hiërarchieën en ontmenselijkte patiënten. Het is ook de intense evocatie van een liefde met haar eigen wetten. Meret wordt verliefd op een andere verpleegster. En overschrijdt daarmee een onzichtbare grens.
Yael Inokai (1989, Basel, Zwitserland) woont in Berlijn. Haar debuutroman Storchenbiss verscheen in 2012. Voor haar tweede roman Mahlstrom ontving ze de Zwitserse Literatuurprijs 2018. Ze is lid van de redactie van het tijdschrift PS: Politisch Schreiben. Ze ontving de Anna Seghers Prijs in 2022 en de Clemens Brentano Prijs in 2023 voor haar roman Een eenvoudige ingreep.
Bijpassende boeken en informatie
